Bij het woord ‘kerk’ denken we al snel aan een gebouw met een hoge toren en lang lijf (het schip). Eigenlijk zoals kinderen het tekenen. Alleen kerken zijn er in alle vormen en maten en leeftijden. Het zal ongetwijfeld een stukje beroepsdeformatie zijn, maar ik blijf het fascinerend vinden hoeveel variatie er in Nederland aan kerkgebouwen is.
Op zich is het logisch als je kijkt naar de religieuze ‘evolutie’ en ‘revolutie’. Nu kan ik daar natuurlijk een uitgebreide alinea over schrijven, maar in het stuk van Hans Vlaardingenbroek staat het eigenlijk wel goed omschreven.
Ondanks dat de uitingsvormen verschillend zijn, hebben kerkgebouwen met elkaar gemeen dat het gebouwen met een verhaal zijn. Verhalen van doop, bruiloften en uitvaarten. Of misschien wel van je eigen verhaal over die lieve mevrouw die altijd een dropje voor je meenam op zondagochtend. Van de meneer die elke zaterdag de tuin stond aan te harken als je op weg naar het sportveld voorbij fietste. Kerken zijn erfgoed.
Deze verhalen maken dat bij het verkopen van kerkgebouwen veel emotie loskomt. Niet alleen van de kerkgangers die hun ‘thuis’ verlaten, maar ook van buurtbewoners. De kerk, is toch ook een beetje ‘hun’ kerk, ‘hun’ landmark. Dit maakt de herbestemming van religieus erfgoed vaak ook zo lastig dat bleek ook al in 2013 toen wij een onderzoek deden naar de toekomst (religieus) erfgoed.
Daarom is het erg belangrijk om bij het verkopen van een kerk en/of de herontwikkeling rekening te houden met deze emoties. Je verkoop/ koopt geen bankstenen, maar verhalen. Succesvolle herbestemmingen/ herontwikkelingen zijn die transformaties waar de kopende partij dat begreep en bereid was daar rekening mee te houden. Ook als dat een (financieel) offer betekende.
Treffend en veelzeggend vind ik de opmerkingen van stadspredikant Tim Vreugdenhil in zijn document: ‘De Toekomst van religies erfgoed ‘ “Het is religieus erfgoed. Een categorie die per definitie verwijst naar iets groters, iets hogers. Hoe mooi een godshuis of voorwerp ook is, het is ontworpen, gemaakt en bedoeld als de zichtbare kant van een onzichtbare realiteit. Wat een vak of taak of zorg of verantwoordelijkheid.“
Interessante achtergrondinformatie:
1. Hans Vlaardingenbroek: Het gebouw is meer dan een jas.
2. MV Vastgoed: Hoe nu verder met onze kerken en erfgoederen?
3. Tim Vreugdenhil: De toekomst van religieus erfgoed
